Archief Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck (1869-) 1884-1956

---

Identity Area

Collection ID	IIAV00000204
Unitdate	(1869-) 1884-1956
	1884-1956
Language List	Finding aid is in Dutch / Taal van toegang is Nederlands
Language of Material	Dutch/Nederlands
GeoCountry	Netherlands
Extent	4.75 m.
Processing Information	Inventaris gemaakt door Annette Mevis in 2006
Access and Use	Vrij
Preferred Citation	Archief Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck, inv.nr …, collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis

Collection summary

Ordening

Dit archief was voor Wijnaendts Francken-Dyserinck deels een werkarchief. Zij legde dossiers aan op onderwerp voor haar journalistieke en politieke werkzaamheden, voor het schrijven van artikelen en brochures en het geven van lezingen en cursussen. Daartoe had zij een ‘dossiervormster’ in dienst genomen, waarschijnlijk al in 1905-1906. Vanaf 1925 werd dit werk overgenomen door haar secretaresse Helen Logeman, tot 1937/1938. Deze dossiers op onderwerp zijn zoveel mogelijk in tact gelaten. Maar veel was ook niet geordend of stukken waren weer uit de dossiers gehaald, hergebruikt voor een lezing of een artikel en zo weer tot een nieuw dossier gevormd. Ook staat lang niet alles bij de onderwerpen, vooral de stukken in de rubrieken ‘manuscripten en publicaties’ en ‘persoonlijke herinneringen’ gaan ook over al deze onderwerpen. De gebruiker van dit archief moet die dus in ieder ook altijd raadplegen. In 1991 werd een plaatsingslijst gemaakt. In 2004 kreeg het IIAV subsidie van het nationaal conserveringsprogramma Metamorfoze om het archief te laten verfilmen. Daarvoor is deze inventaris opgesteld. Bij de inventarisatie bleek een aantal stukken afkomstig te zijn van J.J.Th. ten Broecke Hoekstra, een van haar executrices testamentair en wellicht is dat de reden dat deze stukken bij het archief van Wijnaendts Francken-Dyserinck terecht zijn gekomen. Deze stukken zijn afgescheiden. De omvang is 4,55 meter. In de inventaris is de naam van Wijnaendts Francken-Dyserinck afgekort als WF.

Biographical Note / Biografie

Geboren op 7 februari 1876 te Den Helder, overleden op 11 november 1956 te Den Haag; volgde samen met vier anderen als eerste meisje het Erasmiaans gymnasium te Rotterdam, huwde in 1897 met de tegen het feminisme gekante publicist C.J. Wijnaendts Francken, van wie zij in 1916 scheidde; studeerde aan de universiteiten van Jena, Zürich, Berlijn en Parijs; in 1896 medeoprichtster van een Toynbee-vereniging in Rotterdam; voorzitster van afdeling Den Haag van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 1903-1904; zij verliet in 1907 de Vereeniging, waarna zij met anderen de Bond voor Vrouwenkiesrechtoprichtte; zij was voorzitster van de Vereniging Onderlinge Vrouwenbescherming 1905-1909 en vice-voorzitster van het Nederlandse Padvindstersgilde 1922-1936; grondlegster van het Soroptimisme in Nederland, oprichtster in 1927 van de eerste Nederlandse Soroptimistclub te Den Haag en de tweede presidente van de Nationale Unie van Soroptimistclubs 1928-1931; pleitbezorgster voor de oprichting van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen 1930; vervulde verscheidene functies in de liberale Economische Bond en de Vrijheidsbond, was redactielid van De Vrijheid en in 1922 oprichtster van de Vrouwengroep uit de Vrijheidsbond; lid van de Nederlandse Maatschappij voor Letterkunde; zij schreef vele artikelen, reisbrieven en verslagen die in brochurevorm en in dagbladen en tijdschriften verschenen.

Inhoud

Dagboeken 1894, 1897, 1949; stukken verzameld onder de titel Persoonlijke Herinneringen 1877-1955; publicaties en manuscripten 1900-1954; stukken betreffende haar echtgenoot, familie, opleiding en haar privé-leven 1873-1956; correspondentie, aantekeningen, documentatie en publicaties betreffende vrouwenbewegingen, het vrouwenkiesrecht, pioniersters, huwelijk en huwelijkswetgeving, arbeid van gehuwde vrouwen, de gezinstaak, huisvrouwen, moederschap, vrouwendienstplicht, seksualiteit en hygiëne, vrouwenhandel en prostitutie, vaderschap, het Nieuw Feminisme, Soroptimisme, boerinnen, mode en kleding, vrouwen en sport, padvinderij en dierenbescherming, het Rode Kruis, de zomertijd en het bevolkingsvraagstuk 1869-1956; stukken betreffende de Liberale Staatspartij 'De Vrijheidsbond' en de Vrouwengroep uit de Vrijheidsbond 1922-1930; stukken betreffende haar kandidaatstelling voor de Tweede Kamer in 1922, 1925 en 1929; stukken betreffende de Nationale Vrouwenraad van Nederland, de Internationale Vrouwen Raad en het perscomité daarvan 1904-1954.

Allied Materials

Attachments	INLEIDING
	Chronologie
	1876 7 februari geboren als Esther Welmoet in de pastorie van de Doopsgezinde kerk te Den Helder; moeder Alida Johanna Geertruida Bok; vader Johannes Dyserinck was dominee
	1884 in Vlissingen feestelijke onthulling van de Betje Wolff en Aagje Dekenfontein door Welmoet en Martha van Vloten
	1888-1892 naar het Erasmiaans gymnasium te Rotterdam met vier andere meisjes; WF verliet na 4 jaar de school (in schooljaar 1882/1883 werden de eerste drie meisjes toegelaten)
	1892 mislukte poging om verpleegster te worden
	[1893?] Academie voor Beeldende Kunsten te Rotterdam
	1894 richt met een paar vriendinnen een zogeheten Toynbeeklasje op, waar aan meisjes les werd gegeven
	1896 richt op 3 februari een Toynbee-Vereeniging te Rotterdam op
	1896 verloving met dr. Cornelis Johannes Wijnaendts Francken
	1897 16 december huwelijk met dr. Cornelis Johannes Wijnaendts Francken
	1897-1898? lid van de Vereeniging Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898 (opgericht in 1895)
	1898 april-augustus: echtpaar volgt colleges te Jena; Welmoet schrijft haar eerste artikelen voor Belang en Recht
	1898 bezoekt de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid
	1899-1900 winterstudie aan de universiteit van Zürich
	1899 waarschijnlijk lid van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK)
	1901 januari-mei colleges gevolgd aan de Sorbonne te Parijs
	1901 lid van de Vrijzinnig Democratische Bond (VDB)
	1902/4?-1908 hoofdbestuurslid van de Vrijzinnig Democratische Bond
	1902 naar Berlijn tot slot van het buitenlandse universiteitenprogramma
	1902 Welmoet spreekt voor het eerst in het openbaar over 'Handel in blanke slavinnen' voor de Vrouwenbond tot Verhoging van het Zedelijk Bewustzijn; spreekt over ditzelfde onderwerp in oktober op het tweede internationale congres tot bestrijding van den vrouwenhandel te Frankfurt; schreef hierover een verslag voorde Nieuwe Courant
	1902 verkiezing tot hoofdbestuurslid van de VVK, wegens huiselijke omstandigheden trekt Welmoet zich terug
	1902-1909 voorzitster Vereeniging Onderlinge Vrouwenbescherming
	1903/4-1907 voorzitster afdeling Den Haag VVK
	1904 lid commissie ter huldiging van Van Heutsz
	1906 Welmoet is één van de initiatiefneemster van de Vereeniging tot Bestrijding van de Woeker
	1906 verlaat in december de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
	1907 mede-oprichtster van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht (NBVK)
	1908-1909/10 voorzitster van de NBVK
	1909 schrijft zich in als student letteren te Leiden
	1910 lidmaatschap van Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en de statistiek aangeboden
	1911 reis Afrika
	1912-1953 lid van het bestuur en later vice-voorzitster van het Comité [Vereeniging] voor Geneeskundig Onderzoek voor het Huwelijk.
	1912-1913 van december tot het vroege voorjaar reis naar West-Indië
	1912 vader overlijdt op 26 september te Baarn
	1913 breuk met Doopsgezinde gemeente. Lidmaatschap wordt definitief in 1917 opgezegd.
	1913 lid van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde
	1913 medewerking aan de Tentoonstelling ‘De Vrouw 1813-1913’
	1914 in april onthult Welmoet als lid van het comité ter huldiging van de Britse journalist William Stead zijn borstbeeld in het Vredespaleis
	1915 lid Provinciaals Utrechtsch Genootschap voor Kunsten en Wetenschap.
	1916 29 juni huwelijk ontbonden; uit de Doopsgezinde Broederschap getreden
	1917 één van de initiatiefneemsters tot oprichting van het Comité [Vereeniging] tot bevordering van het onderwijs in kinderverzorging en opvoeding
	1917 zegt lidmaatschap van VDB en VDVC op
	1918 eerste secretaresse van het Comité voor maatschappelijke opvoeding en voorlichting uit den Nederlandschen Bond voor Vrouwenkiesrecht
	1918 hoofdbestuurslid van de Economische Bond (EB) en richt binnen EB een Vrouwengroep op; volgens eigen schrijven werd ze als nummer 2 voor de EB geplaatst in de kieskring Arnhem en Amsterdam
	1920-192[5] lid bestuur Nederlandsche Unie voor Vrouwenbelangen;
	1920 neemt als hoofdbestuurslid van de Economische Bond deel aan de fusiebesprekingen tussen een aantal liberale partijen, hetgeen leidde tot de oprichting van de Liberale Staatspartij ‘De Vrijheidsbond’ op 16 april 1921
	1921 mede-oprichtster van de Vrouwengroep uit den Vrijheidsbond op 19 maart
	1921-1932 lid hoofdbestuur De Vrijheidsbond
	1922 kandidaat bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, wordt niet gekozen; wordt vakjournaliste om financiële redenen
	1923 moeder overlijdt in november
	1922-1936 vice-voorzitster van het Nederlandsche Padvindsters Gilde (opgericht in 1916).
	1924 geeft cursus op de Volksuniversiteit Poortugaal
	1925 kandidaat verkiezingen, niet gekozen; vice-presidente van het Perscomité van de Internationale Vrouwen Raad
	1926 geïnstalleerd als padvindster; naar het wereldcongres in Washington
	1927-1936 voorzitster van het internationale perscomité van de Internationale Vrouwen Raad
	1927 oprichtster van de Eerste Nederlandsche Soroptimist Club te Den Haag; presidente van het Perscomité van de Internationale Vrouwen Raad
	1928-1930 lid van het [1e] wereldcomité van de World Association of Girl Guides and Girl Scouts opgericht (WAGGGS)
	1929 kandidaat Tweede Kamerverkiezingen, niet gekozen
	1929-1931 voorzitster Nederlandsche Unie voor Vrouwenbelangen
	1929-1931 voorzitster Unie van Soroptimist Clubs
	1930 19 april geëerd met het Kruis van Verdienste van het Nederlands Roode Kruis
	1933 benoemd tot erelid van het NPG
	1935 medeoprichtster van de Club van Vrouwen werkzaam in Bedrijf en Beroep, afdeling Den Haag; gekozen tot presidente van de Eerste Nederlandsche Soroptimistclub
	1936 op 8 februari huldiging ter ere van haar zestigste verjaardag; in april 1936 lid van de Raad van Advies van het IAV
	1938 lidmaatschap van de Liberale Staatspartij ‘De Vrijheidsbond’ opgezegd
	1940-1941lid van de Nederlandsche Unie (opgericht 24 juli 1940), weer opgezegd op 30 juni 1941
	1944 Cornelis Johannes Wijnaendts Francken overlijdt op 10 april
	1948 medewerkster aan de tentoonstelling 'De Nederlandse Vrouw 1898-1948' als lid van de subcommissie ‘De vrouw in de dagblad- en periodieke pers’
	1949 in januari wordt Welmoet erelid van alle Nederlandse Soroptimist Clubs; aanwezig op het jaardiner van de buitenlandse pers (als correspondente Schweizer Frauenblatt)
	1951-1952 lid bestuur Federatie en Partij voor Recht, Vrijheid en Welvaart
	1954 erelidmaatschap van de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap aangeboden; Welmoet spreekt op 6 februari op een bijeenkomst te Naarden ter herdenking van het 60-jarig bestaan van Vrouwenbelangen en overhandigt Koningin Juliana een pop gekleed naar de mode rond de eeuwwisseling
	19?? -1955 lid perscomité Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren (aanstellingsdatum vooralsnog niet bekend)
	1955 26 maart: als initiatiefneemster bij de onthulling van een gedenksteen aan het geboortehuis van Mienette Storm-van der Chijs te Delft
	1956 op het congres van de Europese Federatie van Soroptimist Clubs op 7 [en 8] juli te Scheveningen biedt Welmoet Koningin Juliana een pop gekleed naar de mode van 1927 aan
	1956 Welmoet overlijdt op 11 november te Den Haag
	Adressen:
	1876-1879 Kerkgracht, Den Helder
	1879-1884 Breewaterstraat, Nieuwendijk en Koningsweg, Vlissingen
	1884-1897 Schiekade 81, Rotterdam (vanaf 18 augustus)
	1897-1903 Laan van NOI 6, Den Haag
	1903-1909 Sweelinckplein 63, Den Haag
	1909-1916 Plantage 6, Leiden (september)
	1916 Rotterdam 29 juni
	1916-1922 Frankenslag 132, Den Haag 1 november
	1922-1942 ‘Casa Canum’, Prins Mauritslaan 93, Den Haag
	1942-1945 evacuatie naar Bilthoven
	1945-1956‘ Casa Canum’, (Scheveningen)
	Verder lezen:
	E. van Raalte, ‘Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck (Den Helder, 7 februari 1876 – ’s-Gravenhage (Scheveningen) 11 november 1956), in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde te Leiden 1957-1958 (Leiden 1958), p. 84-96.
	Liesbeth Kortbeek, ‘Zusters, weest bereid! Het gemeenschapsdenken van Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck (1876-1956), doctoraalscriptie Katholieke Universiteit Nijmegen 1995.
	Biografie in het BWN http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn4/dijseri
	Biografie in Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde http://www.maatschappijdernederlandseletterkunde.nl/mnl/levens/57-58/wijnaendts.htm
	Geschiedenis van het archief
	Een klein gedeelte van haar archief kwam in 1938 naar het toenmalige IAV, een groter deel in 1946 en begin jaren vijftig. De rest kwam na haar overlijden in 1956. J.J.Th. ten Broecke Hoekstra en A.G. Verwaal waren de executrices-testamentair. In 1936 gaf zij zelf toestemming tot schoning ‘terwijl natuurlijk desgewenscht de andere artikelen er later door u kunnen worden uitgezift en verwijderd, …’ (brief aan bestuur IAV, 15 april 1936). Twee dossiers betreffende de padvinderij zijn in 1950 door het IAV overgedragen aan T. van Meurs-Beeninck, secretaresse van het Nederlands Padvindstersgilde. Deze stukken zijn terechtgekomen in het archief van het Nederlands Padvindstersgilde, aanwezig in het Katholiek Documentatiecentrum te Nijmegen (inv.nrs 732 en 853).

---