/
You are not logged in

Collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Moskou ca. 1890-1940

Identity Area

Collection IDIIAV00000720
Unitdateca. 1890-1940
Language ListFinding aid is in Dutch / Taal van toegang is Nederlands
Language of MaterialDutch/Nederlands
GeoCountryNetherlands
Extent14 microfilms
Processing InformationPlaatsingslijst gemaakt door Myriam Everard en Mineke Bosch in 1994.
Access and UseVrij
Preferred CitationCollectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Moskou, inv.nr …, collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis

Collection summary

Ordening

Op de films en scans is te zien hoe de vooroorlogse IAV-archieven en ander materiaal in het archief in Moskou waren ingedeeld.


Historical Note / Geschiedenis

Op 3 december 1935 werd de stichtingsakte van het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) ondertekend door Rosa Manus, Johanna Naber en Willemijn Posthumus-van der Goot; het instituut, toen gehuisvest op Keizersgracht 264 in het gebouw van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), werd op 2 juli 1940 door de Duitse bezetter gesloten en op 12 juli 1940 werd de gehele inhoud weggehaald en vervoerd naar Berlijn; in 1992 bleek ca 5 meter aan documenten van het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging als Fond 1475-1 in het Osobyi-archief in Moskou te liggen, nu het Russisch Staats Militair Archief (RSMA); het IISG liet alle documenten verfilmen en de 14 microfilms met 33.663 opnames ontving het IIAV in 1994 uit handen van de toenmalige directeur van het IISG, Jaap Kloosterman; in 2003 werd het originele materiaal teruggeven via het Nationaal Archief; stukken die niet van het IAV waren zijn niet meegekomen of teruggegeven aan het Nationaal Archief.


Inhoud

Deze lijst is samengesteld door Mineke Bosch en Myriam Everard. In februari 1994 bezochten zij het Osobyi-archief in Moskou. In vier dagen hebben zij alle 203 dossiers - in totaal 5 strekkende meter uit de periode ca 1890-1940 - doorgenomen en aantekeningen gemaakt. Sommige stukken hebben zij uitgebreider kunnen bestuderen dan andere. De lijst pretendeert dan ook geen volledige beschrijving van alle stukken te geven, maar zij geeft een indruk van wat u kunt aantreffen. Zie ook: Myriam Everard en Mineke Bosch, 'Feminisme als oorlogstrofee. De vooroorlogse IAV-archieven in Moskou', in: Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis 14 (Amsterdam: IISG 1994), 193-200.)




Toegang

3
IAV-archief, plus losse stukken uit archief Rosa Manus (en Aletta Jacobs): Jane Addams aan Rosa Manus (25.5.1931) over Engels ms. van Jacobs' Herinneringen: was bij uitgeverij Seltzer, is failliet gegaan, nu bij Charles en Albert Boni; Edith Abbott wil proberen bij Chicago University Press, maar het is een slechte vertaling; Jane Addams Peace collection wil graag materiaal van Jacobs; Rosa Manus aan Clara Hyde (20.5.1930), waarin Rosa Manus aankondigt een feministische bibliotheek te willen oprichten met de collectie van Aletta Jacobs als basis; feestdicht C.S. Groot t.g.v. AHJs 50-jaar doctor 8 maart 1929, titel: Thorbecke; correspondentie Rosa Manus, Posthumus-van der Goot en Madelon van Toulon van der Koog over IAV m.n. betreffende de collectie, 1936 en later, alfabetisch geordend naar correspondent, o.a. Catt aan Rosa Manus (11.4.1939) over collectie Leon Kramer met bijlage van 10 p. (470 items), correspondentie met Marshall Fox uit Beiroet over aankoop en verzending van collectie Karen Jeppe (standplaats Aleppo); op 8.4.1937 zijn 16 `plakboeken' in het IAV gearriveerd; kennelijk is het contact gelegd door Corbett Ashby (mogelijk tijdens IWSA-reis door Midden Oosten (1936)); brief van Anne Löwenthal, journaliste en archivares uit Hannover die artikelen heeft opgestuurd; adreskaarten van donateurs uit Nederland en buitenland (2 pakketjes), 1937-1939. IAV heeft in 1939 verworven: Mary Astell, A serious Proposal to the Ladies, for the Advancement of their True and Greatest Interest London, 1694.
4
IAV-archief, meest correspondentie, waarvan vooral uitgaand, letters A-B, F-P, B-F, over abonnementen, aangeschafte en aan te schaffen boeken, artikelen, proefschriften enz., maar ook antwoorden op verzoeken om informatie, en over lenen van boeken: Madelon van Toulon van der Koog aan ? (26.1.1939): IAV heeft inmiddels c. 3800 boeken en 150 tijdschriften; schenking van 7 boeken uit Fawcett-library gearriveerd (datum?); Henriëtte van Eyk wil geen manuscripten aan het IAV afstaan; Mej. C.A. Elink Schuurman uit Leiden doet onderzoek naar de contacten van Elizabeth Fry met Nederland en wil weten wanneer Fry Nederland bezocht heeft (1938), Madelon van Toulon van der Koog geeft inlichtingen; Madelon van Toulon van der Koog aan Angenita C. Klooster (18.10.1939): vraagt om een afschrift van de toespraken die op 30.9.1939 t.g.v. de onthulling van het Drucker-monument in Amsterdam gehouden zijn; vraagt of zij nog oude exemplaren van de eerste jaargangen van Evolutie heeft, omdat die in het IAV ontbreken; L.C. Dreyfus-Barney schenkt boeken en documenten (23.12.1937); 4 boeken en pamfletten van (wijlen?) Adela S. Coit geschonken door Mr. Coit (8.5.1936); navraag wordt gedaan naar een vrouwentijdschrift uit NOI, Doenia Kita (Batavia); Mathilde Cohen Tervaert-Israels heeft portret van Aletta Jacobs door broer Isaac geschonken aan IAV (30.3.1936); wordt gevraagd om een brief waarin zij dat officieel bevestigt, en of het schilderij er ook bij opening al zou kunnen zijn (26.11.1936) [uit later dossier blijkt dat zij daar ook voor gezorgd heeft]; Mathilde Cohen Tervaert-Israels biedt collectie boeken & brochures over de vrouwenbeweging aan (17.6.1937); archief E.J. Miolée-Riem Vis betreffende het Gebeds-, bezinnings- en concentratie-uur voor de vrede geaccepteerd (3.8.1939); Van Buuren-Huys aangeschreven met verzoek om boeken en ander materiaal over de vrouwenbeweging (18.5.1936), zoals alle `veteranen' in deze tijd worden aangeschreven; Suzanne Grinberg van het Bureau Internationale Bibliographique te Parijs zegt ladenkast met kaartjes toe, die m.b.v. Adama van Scheltema te Parijs ook daadwerkelijk arriveert (20.4.1937), fiches werden samengesteld door wijlen Marie Louise Bouglé en betreffen een feministische bibliotheek, die misschien geïnventariseerd en wel zal worden overgenomen (27.10.1936) [chronologie is andersom]; Buisman-Blok Wybrandi wordt om het vaandel van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht afd. Leeuwarden gevraagd (11.7.1938), is geschonken (13.10.1938); Ferf aan F.W. Feith (27.4.1937): 1 kist van archief Arbeid Adelt is gearriveerd, andere kist?; Rosa Manus aan Lucy Anthony (7.7.1937, 13.5.1938, 23.2.1939, 4.5.1939) over Shaw en Anthony & biografie Susan B. Anthony; Rosa Manus aan Addams (29.7.1930, 6.7.1931): hoe staat het met de Engelse Herinneringen van Jacobs?; Rosa Manus aan R. Bodemheimer in Jerusalem (12.8.1937) over zuster en zwager Jacobi in Duitsland en over de Joodse werkkampen in de Wieringermeer; informatie wordt gevraagd over de bibliotheek van Henriëtte Fürth; Van Ammers-Küller wordt om boeken gevraagd; Rosa Manus aan de echtgenoot van wijlen Van Biema-Hijmans (13.4.1937) met verzoek om materiaal & foto's; correspondentie met Mr. A. Mariani, Président des Amis de la Société de la Bibliothèque Marie Louise Bouglé, 13 Rue du Moulin de la Pointe, Paris 13 (1937) ; IAV aan Mary Beard (8.11.1937) over het IAV; correspondentie over reis bibliothecaresse naar Duitsland om `contact te zoeken met vooraanstaande Duitsche vrouwen, zoowel vóór als tijdens het Hitler-régime' [zie IAV aan M. Barger (8.1.1937)]; correspondentie met Baerveldt-Haver, Oosterbeek; brief aan Baale, waarin ze bedankt wordt voor collectie (mogelijk: proefschriften door Nederlandse vrouwen); boeken gestuurd door Corbett Ashbey (19.3.1936); IAV aan Brazilië (14.3.1938), waarin de indeling van de bibliotheek uit de doeken wordt gedaan: Schema 1-1000, 4 hoofdgroepen, A. 1-130: Women's question in general, B. 131-829: Women's movement, C. Different problems, D. Woman as an individual, E. Handbooks and reference works; Cato vd Pijl aan Rosa Manus (3.4.1936); Madame Puech aan IAV (23.7.1937, 10.6.1937, 21.1.1937) over Jaarboek IAV; Willekes MacDonald aan IAV (6.10.1937) over lidmaatschap; Joodsche Vrouwenvereeniging voor Practisch Palestinawerk aan IAV (21.5.1937); Van der Kolf aan IAV (6.10.1937): heeft nog geen Jaarboek en wil dat krijgen, heeft op het congres van de International Federation of University Women (IFUW) 1937; bekendheid gegeven aan IAV; K. Courtney aan IAV; Dorothy Heneker aan Rosa Manus (4.10.1937); brief over aankoop van Kirk Patrick, Women in Nazi Germany (1939); IAV aan Van Itallie-van Emden (7.4.1937): `gaarne ontvangen wij al hetgeen waarover u in uw laatste brief schrijft'; idem (21.3.1937): idem jaargangen en brochures; idem (4.2.1937): lijst Naber ter precisering en aanvulling; Rosa Manus aan idem (30.12.1936): zouden we alle door u geschreven werken mogen ontvangen?; K. Bompas aan IAV (29.7.1936) over materiaal uit het kantoor van de International Woman Suffrage Alliance te Londen; IAV aan International Woman Suffrage Alliance (10.12.1936): dank voor boeken, knipsels & foto's; L. v.d. Horst, `De psychische gesteldheid van het studeerende meisje' toegezonden aan het IAV (15.6.1939); Rosa Manus aan Van Holkema & Warendorf (4.2.1924) over voorwaarden uitgave Jacobs' Herinneringen, waarin onder meer: eerste 500 ex. niks, 2e 500 ex. f 0,05; Rosa Manus aan Van Holkema & Warendorf (24.3.1936) over de aankoop van het restant van de Herinneringen; IAV aan L.G. Heymann (17.11.1936): dank voor toezending materiaal; IAV aan Heneker (23.12.1938): opsomming interessantste materiaal IAV; 1936/37: contacten met Helene Lange Stiftung, Prinz Regentstrasse 89, Berlin; Posthumus-van der Goot aan E. Harding (1.6.1939) over dromen; Rosa Manus aan heer Hainisch (12.1.1938), na overlijden Marianne H., over boeken voor het IAV; Rosa Manus aan Emily Gourd (24.12.1936) over opening IAV; IAV aan J. Goudsmit-Geerkens (9.12.1937): dank voor de bescheiden van de Vrijzinnig Democratische Vrouwenclub; Rosa Manus aan GAA (2.3.1936): verzoek om archief Tentoonstelling De Vrouw 1813-1913 aan IAV over te dragen; IAV aan Frenkel-de Jong van Beek en Donk (10.7.1936): dank voor ms. Hilda van Suylenburg, en La Marjolaine en Méré Ville.
7-8
IAV-archief: brief Rosa Manus aan Posthumus-van der Goot (22.7.1937): `Heb ik U al verteld dat wij het marmeren borstbeeld van Mevr. Haver dat in het Stedelijk Museum staat en dat het eigendom is van de Ned. Ver. v. Vrouwenbelangen, in bruikleen krijgen voor het archief. Ik ben er niet zo dol op maar Uw man heeft ons geleerd dat wij niets moeten afslaan. Het is gemaakt door Mevrouw Schreve IJzerman, dus wat dat betreft, wel van artistieke waarde.'; bestuursnotulen IAV (13.10.1937): `Een correspondentie is gevoerd met de Nederlandse Vereeniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap aangaande het borstbeeld van Mevr. Haver. Het beeld is thans ontvangen. Daar het in de archiefkamers zeer veel plaats inneemt zal het een plaats krijgen op de gang. De Ver. v. Vrouwenbelangen zal worden bedankt.'; bestuursnotulen IAV (3.11.1937): `Er is een brief ontvangen van de Ver. v. Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap, berichtende dat in "Vrouw en Gemeenschap" een mededeeling zal worden opgenomen omtrent de aanwezigheid op het IAV van het borstbeeld van Mevrouw Haver.' En: `De bibliothecaresse deelt mede dat Mej. [Ingeborg] Rutgers thans een artikel over Karen Jeppe geschreven heeft in het leidstersblad van de Federatie van Christelijke Vereenigingen van en voor Meisjes.'; bestuursnotulen IAV (15.3.1939): verslag van het verjaardagsfeest van Johanna Naber: `Onder luide toejuichingen van de meisjes van de Huishoudschool, die zich aan beide zijden van de gang hadden opgesteld, betrad Mej. N. aan de arm van haar neef en van haar achternichtje, het I.A.V.' ; IAV jaarverslagen, verslagen Raad van Advies, veel correspondentie Rosa Manus (interessant!)..
11
Stukken afkomstig van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, o.a. brieven van VVV (Schook-Haver, 1895) over Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898: lidmaatschapskaart Schilthuis; stukken Nationale Vrouwenraad van Nederland; stukken Tentoonstelling "De Vrouw 1813-1913"; stukken diverse door Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen georganiseerde tentoonstellingen; correspondentie van en aan Sandberg-Geisweit van der Netten over een Nationaal (reizend) Museum voor Ouders en Opvoeders; correspondentie Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid, o.a. van Jungius; correspondentie Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898, 1898, o.a. met Scholten-Commelin; stukken Commissie voor Volksconcerten van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen; handgeschreven verslag van een jaarvergadering van de Nationale Ver-eeniging van Vrouwenarbeid (7.4.1909); verslag van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen over de jaren 1901-1906, uitgebracht door mevrouw Sissingh-Bennema (gedrukt); verslag van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, 1923 (getypt); handgeschreven en gedrukte concept-statuten van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, 1895; Koninklijke goedkeuring bij KB van 2.12.1895, no 152 en Staatscourant; oproep Marie Rutgers-Hoitsema/Vereeniging ter Behartiging van de Belangen der Vrouw, 1903, t.b.v. Comité van Actie; andere adressen van Vereeniging ter Behartiging van de Belangen der Vrouw, 1899; adressen Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen aan Gemeenteraad; soort enquête naaisters.
12
Afkomstig uit archief Rosa Manus (grotendeels opgeplakt op groter-dan-A4-kartonpapier): foto's Shaw (omslag Story of a Pioneer)/Anthony; biografische informatie en portret G. Malaterre-Sellier; idem Lena Madesin Phillips, Theo Mann-Bouwmeester, Else Mauhs, Henriëtte van der Mey, Clara Meijers (diversen, o.a. menu en ABC t.g.v. 25 jaar bij RoBaVer), artikel van Hans van der Meulen over Berlijn onder Hitler in NRC, Ida Mollinger (toon?kunstenares, diversen, o.a. foto van haar 25-jarig jubileum 19.9.1925), Mörck, Ruth Morgan. Foto's en knipsels verenigingen: foto Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht: straatpropaganda `onze leidster' [zie Gedenkboek, p. 150]; knipsel Gestudeerde Vrouwen in Zeist met alle namen; foto vrouwenbijeenkomst na stille betoging op Prinsjesdag 1913; groepsfoto IWSA-bestuur 1929; groepsfoto IWSA-congres 1908: uitstapje naar Rotterdam, met o.a. Marie Rutgers-Hoitsema en Schwimmer; foto Executive IVR, Stockholm 1911; mooie foto DDD 1898/99, afkomstig van Baale; knipsels Eigen Haard, Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht, 1915; foto Berlijn 1904: diner met herkenbaar Aletta Jacobs; foto bijeenkomst vrouwelijk doctoren, De Vrouw 1813-1913; krantenfoto’s International Woman Suffrage Alliance, Amsterdam 1908; foto DDD met Jeltje de Bosch Kemper, 1899; foto toneel `The Council of the Gods', International Woman Suffrage Alliance, Amsterdam 1908; groepsfoto: zomervergadering Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 1908 te Breda (met Shaw, met onderschrift); groepsfoto: diner International Woman Suffrage Alliance, Amsterdam 1908; onbekende foto International Woman Suffrage Alliance, Amsterdam 1908; bekende foto opening International Woman Suffrage Alliance, Amsterdam 1908; diversen betreffende H.P. Manus, o.a. biografisch artikel in U.S. Tobacco Journal (31.10.1931), menukaart verjaardag H.P. Manus 21.6.1926, knipsel postzegelcollectie.
61
Archiefstukken Vrouwenbelangen, afd. Amsterdam, eind jaren '30: notulen, vergaderstukken, affiches, inkomende en uitgaande post, correspondentie met International Federation of Business and Professional Women, lijsten van nieuwe leden (mogelijk binnengekomen via To Bouwmeester, secr.: volgens huishoudelijk reglement houdt secr. archief).Stukken van het `Wachttoren Bijbel- en Tractaat Genootschap' (Heemstede), c. 1940. Stuk van Orde der Vrijmetselaren 1940. Uitnodiging aan H.P. Manus voor de opening van de Tentoonstelling `De Vrouw 1813-1913'. Overdruk Aletta Jacobs, `Vrouwenkiesrecht en democratie', z.j. [na verkrijging van vrouwenkiesrecht]. Jaarverslag Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, 1922 (gedrukt). Mededeelingen VVAO, juli 1938. Overdruk Aletta Jacobs, `Vrouwelijke assistenten', 1899. Handgeschreven alfabetische lijst gepromoveerde vrouwen, met jaar van promotie, soms ook adres, beroep etc., van Aletta Jacobs tot 1939. Stukken, kennelijk afkomstig van Mathilde Cohen Tervaert-Israels: enveloppe Vereeniging 'Onderlinge Vrouwenbescherming', afd. Den Haag, waarin `Rapport Moederschapszorg, opgemaakt voor Vrouwenraad 1925'; brief Mathilde Cohen Tervaert-Israels aan onbekende (2.3.1923), over het Comité voor Moederbescherming en Sexueele Hervorming; brief Wilhelmina Drucker aan Mathilde Cohen Tervaert-Israels (16.4.1919), over standpunt Vereeniging 'Onderlinge Vrouwenbescherming' inzake overheidsfinanciering van moederschapszorg; programma `Wijdingsavond ter nagedachtenis van Dr. Aletta Jacobs' (5.10.1929); stukken Vereeniging 'Onderlinge Vrouwenbescherming', afd. Den Haag, oa. gegevens over de opening van de `Toevlucht' (6.11.1916).
125
Stukken van de Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, over een grote periode, en over verschillende zaken, o.a.: betreffende algemene vergadering Nationale Vrouwenraad van Nederland, Groningen 1906; betreffende de samenwerking Vrouwenbond- Belang en Recht, m.n. correspondentie met Henriëtte van der Meij, 1905 en eerder; betreffende de oprichting van een nieuw vrouwenblad naast Evolutie, met o.a. corres-pondentie met Cornélie Huygens, Titia van der Tuuk, Nederlandsche Vrouwenbond tot verhooging van het zedelijk bewustzijn, etc., 1896; correspondentie met Elise Haighton over standpunt Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht in dezen, 1895-1896; correspondentie Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen, tot in jaren '30; stukken Nationale Vrouwenraad van Nederland, o.a. notulen, vele jaren [ook afkomstig van Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen? connectie waardoor archief Vereeniging 'De Vrouwenbond' Groningen naar IAV?]; correspondentie & knipsels betreffende activiteiten jaren '90, waarin o.a. brieven van Marie Rutgers-Hoitsema, Titia van der Tuuk, Emilie Knappert. Correspondentie IAV over nieuwe aanwinsten, o.a.: M[ies] Nolte, archivares van Nationale Vrouwenraad van Nederland aan IAV (z.d.), over `kast en papieren' van Nationale Vrouwenraad van Nederland, die zijn gereedgemaakt voor verzending; ook over kaartsysteem dat Nationale Vrouwenraad van Nederland in bruikleen wil geven (12.5.1937): `bibliografiecommissie' van Nationale Vrouwenraad van Nederland gaf in 1933 E.A. Jackson opdracht tot het samenstellen van een bibliografisch kaartsysteem over vrouw/vrouwenvraagstuk, d.w.z. van een inventaris van alle boeken daarover in openbare bibliotheken aanwezig.